مودرا یک ژست یا ژست نمادین یا آیینی در آیین هندو، جین و بودیسم است. هر مودرایی یک حالت مقدس است و نباید ما آن را فقط یک ژست سودمند در نظر بگیریم. در حالی که برخی از مودراها کل بدن را درگیر می کنند، اکثر آنها با دست و انگشتان انجام می شوند. مودراها انواع مختلف دارد و هر کدام کاربرد خاص خود را دارند. در این سری مقالات درباره مودراهای مختلف صحبت می کنیم:

ما در زندگی روزمره به صورت ناخودآگاه از برخی مودراهای ساده استفاده می کنیم، برای مثال حالت دست ها در دعا کردن و راز و نیاز با خداوند، وقتی با یکدیگر دست می دهیم و یا زمانی که به نشانه علاقه و ارادت دست خود را بر روی قلب مان می گذاریم یا کف زدن در زمان تشویق و شادمانی یا دست ها را به سمت آسمان کشیدن برای دعا کردن و… . به این ترتیب ژست های فیزیکی بر بدن خود می دهیم تا حقایق با ما شکل بگیرد.

مودرا به حالت و حرکات انگشتان دست گفته می شود که به منظور رسیدن به هدف خاصی شکل می گیرند؛ با حالات و معانی مختلف. مودراها قسمت هایی از مغز و یا روان را مخاطب قرار می دهند و تأثیر مناسب خودشان را به جای می گذارند. آنها بر سطح بدن هم تأثیر دارند. می توان با خم کردن، روی هم قرار دادن، کشیدن یا تماس انگشتان مان با یکدیگر بدن و ذهن مان را مخاطب قرار داده و نتیجه مورد نظر را ببینیم.

هر مودرایی در نهایت، ارتباط خاصی با شعور کیهانی (خدا) برقرار می کند. مشهورترین مودرای یوگا، چین-مودرا، به طور خاص نماد مودراها است. (مودرایی که معمولاً برای انجام مراقبه ها از  آن استفاده می کنیم). انگشت شست نماد شعور کیهانی (الهی) و انگشت نشانه نماد هشیاری فردی است.

 تعریف علمی مودرا

کلمه مودرا در زبان سانسکریت از ریشه مود (mud) می باشد و به معنی حال خوش، خوشحالی و سرور است. بنابراین مودرا، تمرینات لذت بخش معنی می گردد. معنای دیگر کلمه مودرا، حالات، اشاره، فداکاری و…  بوده و در حکمت های علمی ـ عملی و شاخه های نظری یوگا به معنای جریان پرانیک است. مودراها حرکات ظریفی هستند که سطح آگاهی و هوشیاری را توسعه می دهند و باعث می شوند که تمرکز فکر در کاری که مشغول انجام آن هستیم، افزایش یابد. از مودرا به مفهوم مهر و موم کردن فکر و ذهن جهت کسب رازهای پنهان نیز یاد شده است.

به کار بستن مودراها فکر را قفل کرده و در واقع به فکر اجازه نمی دهد که از طریق اعضای حسی به سمت خارج و محسوسات کشیده شود، بلکه فکر را به درون رجعت داده و آن را در قلب، ثابت نگه می دارد. 

پیشینه مودراها

مبدأ پیدایش مودراها دقیقاً مشخص نیست.  بررسی های انجام شده، نشانگر آنست که مودراها مخصوص به منطقه ای خاص نبوده و در تمام دنیا وجود داشته است، اما در برخی از مناطق کره زمین بیشتر مورد توجه بوده است. مثلاً در هندوستان مودراها جزء ثابت تمام اعمال مذهبی و آداب روزمره مانند سلام کردن، ادای احترام و غیره محسوب می گردد. به کارگیری مودراها همچنین در رقص های هندی نیز کاملاً مشخص و شناخته شده می باشد. برخی از نقش و نگارها و پیکره های به جا مانده در مشرق زمین، قدمت مودراها را به قرن های اول و دوم قبل از میلاد مسیح می رساند.

امروزه ما در زندگی روزمره نیز شاهد هستیم، گاهی انسان ها با اشاره دست و یا چشم ها بدون صحبت کردن به معنایی مورد نظر اشاره می کنند و با زبان سمبلیک با دیگر افراد ارتباط برقرار می کنند. یوگی های باستانی این زبان سمبلیک را در تمرینات مودرا برای اشاره به سطح هشیاری استفاده می کردند.

در دانش یوگا از مودراها پس از کسب مهارت در آساناها، بانداها، پرانایاما (تمرینات تنفسی) و همچنین بعد از برطرف شدن انرژی های بلوکه شده در بدن استفاده می گردد. مودراها با فکر در ارتباط هستند و تمرین مودراها موجب ثابت شدن فکر بر روی یک نقطه خاص می شود و به همین جهت تمرین مودراها تمرکز را افزایش می دهد و این امر در مدیریت ذهن نقش مؤثری را ایفا می نماید.

پیشنهاد می شود  برای کسب آرامش درونی در زمان انجام مودراها از تمرینات تنفسی، تجسم ها و جملات تاکیدی استفاده کنید.

نقش تنفس برای تقویت مودراها

با تنفس می توان اثر مودراها را به طور قابل ملاحظه ای تقویت کرد. به همین دلیل شناخت چگونگی تأثیر تنفس اهمیت ویژه ای دارد. برای آشنایی با انواع تنفس های می توانید به مقالات آموزشی انواع تنفس های وبسایت یاما یوگا مراجعه کنید.

چگونه باید مودراها را انجام داد؟

مودراها را در هر شکلی می توان انجام داد:

• هنگام راه رفتن (گام ها آرام، مرتب و منظم)
• در حالت ایستاده (پاها به اندازه عرض شانه باز)
• حالت خوابیده
• در صف اتوبوس
• ترافیک
• حتی هنگامی که به موسیقی گوش می دهیم
• و…

البته باید توجه داشت جهت کسب و تاثیر بهترین نتیجه بهتر است در محیطی دلپذیر و در حالتی آرام بنشینیم و بدن خود را به صورت متقارن و با ستون فقرات صاف نگه داریم. لازم به ذکر است، در صورتی که روی صندلی قرار می گیرید، باید کف پاها بر روی زمین قرار بگیرد. اگر دراز کشیدید، باید به پشت و به حالت طاقباز قرار بگیرید. برای حفظ حالت طاقباز به مدت طولانی، برای راحتی وضعیت گردن یک بالش کوچک در پس سرتان بگذارید یا برای راحتی پشت، یک بالش کوچک زیر قوس زانو یا ران بگذارید. آنچه مهم است، این که کاملاً رها باشید، زیرا هر تنش مانع جریان انرژی درونی می شود.

ممکن است در ابتدا مقداری نیرو صرف انجام مودرا کنید تا انگشتان را در حالت مودرای خاص نگه دارید. هنگامی که انگشتان تان خسته شدند، مودراها را رها کنید.

اگر وقت کافی داشته باشید، می توانید مودراها را در وضعیت مراقبه انجام دهید و به این ترتیب زمان مراقبه تان را طولانی کنید.

چه مدت باید در حالت یک مودرا بمانیم؟

به طور کلی می توانید هر حالت مودرا را روزی ۴۵ دقیقه حفظ کنید. می توانید این ۴۵ دقیقه را به سه دوره ۱۵ دقیقه ای تقسیم کرد. بهترین زمان را خودتان می توانید تشخیص دهید. به خصوص انگشتان شما که مرتب حساس تر می شوند و شما با کمی تمرین بسیار سریع می توانید به حالت مودرای مورد نظرتان برسید.

ارتباط بین مودراها و چاکراها

بعضی از اساتید یوگا، انگشت کوچک را برای چاکرای ریشه، انگشت حلقه را برای چاکرای استخوان خاجی، انگشت میانی را برای چاکرای خورشیدی، انگشت نشانه را برای چاکرای قلب و شست را برای چاکرای گلو طبقه بندی می کنند.  نکته قابل ذکر این است که تنها چاکرا هایی که در ستون فقرات قرار دارند، نسبت به انگشتان طبقه بندی می شوند. پنج چاکرایی که در ستون فقرات قرار دارند، به پنج انگشت دست منسوب شده اند.

بیشتر بخوانید: چاکرا چیست؟

کاربرد مودراها

گاهی اجرای یک مودرا بلافاصله احساس شما را عوض کرده و لذت انجام آن را حس می کنید، اما استفاده از مودراها می تواند واکنش های پاکسازی و سم زدایی از بدن را نیز به همراه داشته باشد. در این موارد باید بدانید بدن در حال برون ریزی و سم زدایی است، بنابراین نترسید و تمرین خود را ادامه دهید. پس هنگامی که احساس کردید بدن بیش از حد بهم ریخته است چند روزی به خود توجه کنید، آب و مایعات فراوان بنوشید تا بتوانید روند پاکسازی را بهتر طی کنید.

مقالات بعدی به معرفی انواع مودراها و آموزش شیوه اجرای آنها می پردازد.

استودیو یاما یوگا اولین استودیو تخصصی یوگا در شرق تهران دارای کادر مجربی از مربیان رسمی فدراسیون با مدارک مربیگری به صورت تخصصی در سبک های مختلف یوگا (آشتانگا، وینیاسافلو، هاتایوگا، یوگا تراپی، آیینگر یوگا و …) به برگزاری ورکشاپ های آموزشی یوگا می پردازد. و برای دوره های حضوری و آنلاین یوگا در سه سطح یوگا مبتدی، یوگا متوسط و یوگا پیشرفته پرتوجو می پذیرد. برای اطلاعات بیشتر با استودیو یاما یوگا تماس بگیرید.